Elimizdegi qoǵamdyq densaýlyq saqtaý júıesi densaýlyq saqtaýdy damytýdyń 2016–2020 jyldarǵa arnalǵan «Densaýlyk» baǵdarlamasynyń sheńberinde qyzmet etýde. Bul baǵdarlamanyń basty baǵyttarynyń biri – turǵyndardyń ınfeksıalyq jáne áleýmettik mańyzy bar ınfeksıalyq emes aýrýlarǵa, psıhıkalyq densaýlyqtyń buzylýlary men jaraqattanýshylyqqa sanıtarlyq-epıdemıologıalyq qadaǵalaý jasaý bolatyn. Kúz bastalysymen oblysta áskerge shaqyrý kezeńi bastaldy. Elimizdiń Qarýly Kúshterine bizdiń óńirden qyrkúıek-jeltoqsan aılarynda 800-deı adam áskerı qyzmetke qabyldanbaq. Oblystyq qorǵanys isteri jónindegi departamentine qarasty jergilikti áskerı basqarý qurylymdary qyrkúıektiń 2-sinen bastap 200-deı adamdy QR UQK shekara qyzmetine shaqyrǵan. Alaıda barlyǵynyń birdeı densaýlyǵy Otan qorǵaýǵa jaramdy emes eken. Kúzgi merzimdi áskerı qyzmetke shaqyrtý qaǵazyn alǵan azamattar, onyń ishinde jasy 18-27 aralyǵyndaǵy jastar qazirgi ýaqytta medısınalyq tekserýden ótýde. Qorǵanys isteri jónindegi oblystyq departamenttiń medısınalyq qyzmetiniń basshysy, maıor Jasqaırat Nuryshevtiń sózinshe, áskerge shaqyrylýshylar arasynda salmaq jetispeýshiligi kóp kezdesýde.
– Jasóspirimder energetıkalyq sýsyndar men koka-kola ónimderine, tátti shyryndar men fast-fýd taǵamdaryna áýes. Olardyń boıy tez jetiledi de, salmaq ólshemi sáıkes kelmeı jatady. Bir jaǵynan, qanazdyq dertine shaldyqany da belgili bolady. Áskerı mindetin óteýge qulshynǵandar aǵzaǵa paıdaly dárýmenderi mol taǵamdardy qorek qylýy kerek, – dedi Jasqaırat Nuryshev.
Dárigerlerdiń aıtýynsha, áskerge shaqyrýshylardyń 25 paıyzynyń kórý qabileti nashar bolady eken. Onyń bir sebebin ınternetti paıdalanýshylardyń qatary kúnnen-kúnge kóbeıýmen baılanystyrady. Qazaqstanda oqýshylar men stýdentter belcendi paıdalanatyn «VKontakte» men «Instagram» jelilerine 2 mıllıonnan astam adam tirkelgen. Vırtýaldy álemge qumar balalar smartfon men kompúterge telmirip ósedi. Olardan surmergender tárbıeleý qıyn ekeni sózsiz. Smartfondardy qandaı qalypta bolmasyn, qoldanýǵa yńǵaıly jasalýy jas órkenderdiń omyrtqasynyń qısyq bitýine de áser etýde. Odan týyndaıtyn túrli dertti aıtpaǵanda, sapta symdaı tartylyp turýy tıis jaýynger symbatyna kújireıgen jaýyryn min bolary anyq. Densaýlyq nysandarynda jańa tehnologıalardyń jetile túsýine baılanysty kompúterlik dıagnostıkadan ótken jastardyń aǵzalarynda mı, omyrtqa, júrek-qan tamyrlary aýrýlarynyń belgileri bar ekeni erte baıqalǵan.
Sońǵy ýaqytta áskerı mindettiler arasynda jı kezdesetin artoskleroz aýrýy azaıǵan. Sonymen qatar, buryn áskerge jaramsyz dep tanýǵa sebep bolatyn aýrýlar qatary qysqarǵan. Máselen, maıtaban aýrýynyń İ jáne İİ dárejesi sarbaz densaýlyǵyna kinarat bolyp dep sanalmaıdy. Kórý qabileti nasharlaǵandarǵa da belgili bir jasaqqa qabyldanady. Árıne, aldyn ala jan-jaqty medısınalyq taldaý jasalady. Jánibek, Bókeı ordasy, Qaratóbe aýdanyndarynda medısınalyq kýálandyrýdan ótken azamattardyń kóbiniń boıy alasa bolatyny baıqalǵan.
Áskerı mindettiler nashaqorlyqqa qatysty testileýden de ótedi. «Bıyl úsh adamnyń esirtki tektes zattarǵa úıir bolǵany belgili boldy. Bireýi anasha shekse, bireýi nasybaı atqan, endi biri moıyndamady. Olar – nashaqorlar emes. Biraq áýestiktikpen «dámin tatqan», – dep túsindirdi Jasqaırat Nuryshev. Onyń aıtýynsha, narkodıspanserlik esepte turatyndardyń tizimi qorǵanys isteri jónindegi qurylymdarǵa aldyn ala beriledi.
Medısınalyq kýálandyrý oblys ortalyǵynda 12 baǵytta júrgizilýde. Aýdandardaǵy medısınalyq komısıa quramynda 7 dáriger qyzmet etedi.
Aıta keteıik, oblys boıynsha 27 myńdaı adam áskerı esepte tur. Byltyr 12 myń adam medısınalyq kýálandyrýdan ótken. Dárigerler 80 paıyzynyń densaýlyǵyn áskerge jaramdy dep tanyǵan. Ótken jyly 1500-den astam jigit armıaǵa attanǵan bolatyn.
Gúlim AQAP,
Batys Qazaqstan oblysy
